Yazılım programlamada sonra kullanılmak üzere belirlenen değişkenler ve değişkenlere atanan değerler belirli bir sürecin sonucunda beklenen değerleri de ifade etmektedir.
Diğer programlama dillerinde olduğu gibi PHP programlama dilinde de değişken tanımlaması belirli kurallar etrafında yapılmaktadır. PHP dilinde değişken tanımlamak da olmak üzere tüm komutlar <?php ?> etkiketleri arasında yazılır.
<?php etiketi başlangıcı temsil ederken ?> etiketi ise bitişi temsil etmektedir. Bu etiketler dışında tutulan kodlar ilgili sunucuda çalıştırılamayacaktır. PHP’de ekrana yazdırma komutu olarak ise echo ve print komutları kullanılmaktadır. Daha çok echo komutu tercih edilmektedir.
PHP’de Değişken Kavramı Nedir?
Yazılım süreçlerinde bir işlemin gerçekleştirilmesi için yapılması gereken ilk şey verinin hafızada tutulmasıdır. İşlem yapılmak istendiğinde verinin hafızadan çağrılarak gerekli işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. Hafızadaki verilerin ifade edilmesi için programlama dillerinde değişkenler kullanılır.
PHP’de programlama yapılırken sonradan kullanılacak olan verileri bilgisayar hafızasında tutmak amacıyla yapılan tanımlamalar değişken olarak adlandırılır.
PHP’de Değişken Tanımlama & Atama
PHP’de değişken tanımlanması $ işareti ile başlar. PHP’de değişken tanımlama yapılırken herhangi bir veri türüne ihtiyaç duyulmamakta ve değişkenin tanımlandığı yerde ilgili değişkene atama da yapılmaktadır. Değişkene yapılan atamanın değerine göre ise veri türü otomatik olarak belirlenmektedir. PHP’de değişken tanımlama ve atama için örnek verelim.
PHP Değişken Tanımlama Örnekleri
Örnek 1:
<?php
$isim="ali";
echo $isim;
?>Örnek 2:
<?php
$sayi = 4;
echo $sayi;
?>Örnek 3:
<?php
$sonuc = true;
echo $sonuc;
?>
Örneklerde de görüldüğü üzere PHP’de değişken tanımlama yapılırken herhangi bir veri türü kullanılmamaktadır. Değişken tanımlandığı yerde değeri de atanmaktadır. Atanan değere göre veri türü otomatik olarak belirlenmektedir.
Örnek 1’de $isim değişkeni string, örnek 2’de $sayi değişkeni int, örnek 3’te $sonuc değişkeni ise bool veri türünü simgelemektedir.
Prograglamada statik değişkenler de mevcuttur. PHP’de de yine statik değişkenlerden söz edilebilir. Statik değişken, programda tanımlanan ve program çalıştırıldığı süre boyunca bellek üzerinde kendine belirli yer ayrılan değişken türüdür.
<?php
function StaticValue($sayfa) {
static $platform = "kod10";
$platform.=" ".$sayfa;
echo $platform." --- ";
}
StaticValue("PHP");
StaticValue("Degiskenler")
?>
Örnek çıktısı : kod10 PHP — kod10 PHP degiskenler
Görüldüğü üzere fonksiyon çalıştırıldığında statik değişken eski değerini korumaktadır. Yeni değerini de üstüne yazmaya devam etmektedir.
PHP Değişken Türleri
Değişken türü veya bir başka ifadeyle veri türleri, değişken tanımlandığında değişkenin saklayacağı veri türüdür. PHP programlamada değişken tanımlama adımında veri türü belirtmeye gerek kalmaksızın değişkene atanacak veriye göre veri türü otomatik olarak algılanır. PHP değişken türleri aşağıdaki gibidir:
- Integer : Tam sayı veri türünü ifade eder.
- String : Metinsel ifadeleri içeren veri türüdür. Matematiksel işlemler yapılmaz.
- Boolean: Mantıksal veri türüdür. True ve false değerini alır.
- Float : Virgüllü sayıların ifade edildiği veri türüdür.
- Array : Dizi türüdür.
- Null : Değeri olmayan, boş anlamına gelir.
Yukarıda değişken tanımlarken verdiğimiz üç farklı örnekte de değişkenler farklı veri türlerine sahiptir.
PHP Değişken Kuralları
PHP’de değişken tanımlanırken belirli kurallara uyulması gerekir. Diğer programlama dillerinde olduğu gibi PHP programlama dilinde de değişken tanımlamanın belli başlı kuralları vardır. PHP değişken kuralları genel olarak aşağıdaki gibidir:
- PHP’de değişken tanımlarken $ işareti ile başlanması zorunludur. $ işareti ilgili ifadenin değişken olduğunu belirtir.
- Değişken isimlerinde Türkçe karakterler olmamalıdır. Yalnızca İngilizce karakterlere yer verilmelidir. Bunların haricinde özel karakter olarak sadece “_” (alt tire) kullanılabilir.
- Değişken isimleri sayı ile başlayamaz.
- Değişken isimleri küçük ve büyük harfe duyarlıdır. Örnek olarak $Deneme ile $deneme değişkenleri farklı iki veriyi ifade eder.
- String değişkeni tanımlanırken tırnaklar arasında( “”) ifade edilir. Sayı yani integer tanımlaması yapmak için tırnak işareti kullanılmaz.
Doğru değişken isimlerine örnekler:
<?php
$programlama = "PHP"; // String değişkeni tanımlanırken tırnak işareti kullanılır.
$toplam = 5;
$gun1 = "pazartesi";
$gun2="salı";
$sonuc = false;
?>
Yanlış değişken isimlerine örnekler:
<?php
$değer = "deneme"; // Değişken adında ğ kullanılmaz.
$sayı = 5; // Değişken tanımlanırken ı kullanılmaz.
$sonuç = true; // Değişken tanımlanırken ç kullanılmaz.
$1gun = "pazartesi"; // Değişken tanımlamaya sayı ile başlanamaz.
$ilk-ders="fizik"; // Değişken adı "-" içermez.
?>
PHP’de Değişken Yazdırma
PHP’de ekrana değişken yazdırma için echo ve print komutları kullanılmaktadır.
Örnek 1: Değişkene atanan değeri ekrana echo komutu ile yazdırma
<?php
$kullaniciAdi = "kod10";
echo $kullaniciAdi;
?>
Çıktı: Değişkene atanmış olan kod10 stringi yazdırılır.
Örnek 2: Değişkene atanan değeri ekrana print komutu ile yazdırma
<?php
$kullaniciAdi = "kod10";
print $kullaniciAdi;
?>
Aynı örnek kullanılarak bu sefer print komutuyla ekrana “kod10” ifadesi yazdırılmıştır.
PHP Değişken Birleştirme
PHP’de atanan değişkenleri birleştirerek ekrana yazdırmak için “.” (nokta) kullanılır.
Örnek 1:
<?php
$isim = "ali";
$soyisim = "demir";
echo $isim." ".$soyisim;
?>
Ekrana birleştirerek yazma işleminde aynı veri türleri kullanılmak zorunda değildir. Farklı tür veri değişkenleri de birleştirilerek yazılabilir.
Örnek 2:
<?php
$sinif = 10;
$sube = "C";
echo $sinif." - ".$sube;
?>
Çıktı: 10 – C
Örnekte gösterildiği üzere $sinif değişkenine atanan değer int, $sube değişkenine atanan değer ise string bir ifadedir. Ekrana echo komutuyla birleştirilmiş şekilde yazdırılmıştır. Ö
PHP Fonksiyon içi ve Dışındaki Değişkenler Arasındaki Farklar(Global – Local Değişkenler)
PHP programlamada değişkenler kullanım yerlerine göre farklı yerlerde tanımlanabilir. Ancak sonrasında değişkenlerin değerlerine erişmek için bir takım kurallara da uyulması gerekir. PHP’ değişkenler tanımlandığı yere göre iki farklı grupta ele alınabilir. Bunlar global değişkenler ve local değişkenlerdir.
Global kapsamdaki değişkenler bir fonksiyonun dışında tanımlanmış olan değişkenlerdir. Global değişkenlere fonksiyonlar içerisinden erişilemez.
Global değişkene örnek :
<?php
$yazilim ="PHP";
function goster()
{
echo $yazilim;
}
goster();
?>
Örnekte global olarak tanımlanan $yazilim değişkenine fonksiyon içerisinden erişilmek istendiği için program hata verecektir.
Local kapsamlı değişken bir fonksiyon içerisinde tanımlanan ve sadece fonksiyon içerisinden erişilen değişkenlerdir.
Örnek 2:
<?php
function topla()
{
$sayi1=5;
$sayi2=10;
echo $sayi1 + $sayi2;
}
topla();
?>
Değişkenler fonksiyonun içinde tanımlandığı için sorunsuz bir şekilde erişilir ve bu topla() fonksiyonu 15 sonucunu çıktı olarak verir.
Örnek 3
<?php
$sayi1 = 1;
function topla($sayi2)
{
global $sayi1;
$sonuc = $sayi1 + $sayi2;
echo $sonuc;
}
topla(4);
?>
Örnek 3’te global olarak tanımlanan ve değeri 1 olarak belirlenen $sayi1 değişkeni topla fonksiyonu içerisinde global anahtar sözcüğü ile erişilebilir hale getirilmiştir.
$sayi2 değeriyle global $sayi1 değeri toplanarak $sonuc değişkenine atanmakta ve ekrana yazdırılmaktadır. Bu örnekte global değişken ile local değişkenlerin bir arada kullanılabilir ve işlem yapılabilir hale getirilebilir olduğunu görmüş bulunmaktayız.
3. örneğin farklı bir kullanım alanı da aşağıdaki gibidir:
<?php
$sayi1 = 1;
$sayi2 = 2;
function carp()
{
$GLOBALS['sonuc'] = $GLOBALS['sayi1'] * $GLOBALS['sayi2'];
}
carp();
echo $sonuc;
?>PHP Değişken Değeri Değiştirme
PHP’de ilk defa atanan değerin sonrasında farklı kurallar çerçevesinde değiştirilmesi gerekebilir. PHP değişken değeri değiştirme konusunu örneklerle açıklayalım:
<?php
$ehliyetAlmaDurumu = false;
function durum($yas)
{
global $ehliyetAlmaDurumu;
if($yas<18)
{
$ehliyetAlmaDurumu = false;
echo $ehliyetAlmaDurumu;
}
else
{
$ehliyetAlmaDurumu = true; // PHP Değişken Değeri burada değiştirildi.
echo $ehliyetAlmaDurumu;
}
}
durum(23); // Değişken Değeri İlk Satırda False olsa da Çıktı True olmuş olacak.
?>
Ehliyet alma durumunu kontrol eden bir fonksiyon düşünüldüğünde ilk olarak default false atanan $ehliyetAlmaDurumu değişkeni değeri şarta göre değiştirilmektedir. Fonksiyona gönderilen parametrenin değerine göre (örnekte 23 gönderilmiştir.) değerin değişkeni false ya da true olmaktadır.
<?php
$sonuc = 0;
function deger($islem)
{
$sayi1 = 4;
$sayi2 = 2;
global $sonuc;
switch($islem)
{
case 'toplama':
$sonuc = $sayi1+$sayi2;
echo $sonuc;
break;
case 'fark':
$sonuc = $sayi1-$sayi2;
echo $sonuc;
break;
case 'carp':
$sonuc = $sayi1*$sayi2;
echo $sonuc;
break;
case 'bol':
$sonuc = $sayi1/$sayi2;
echo $sonuc;
break;
}
}
deger('toplama');
deger('fark');
deger('carp');
deger('bol');
?>Örneğe göre global tanımlanan ve ilk değeri 0 atanan $sonuc değişkeni deger fonksiyonuna önderilen $islem parametre değerine göre $sayi1 ve $sayi2 değişkenlerinin matematiksel işlemine göre farklılaşmaktadır.
Toplama işlemi için 6, fark işlemi için 2, çarpma işlemi için 8 ve bölme işlemi için 2 değerini alan $sonuc değişkeninin işlem türüne göre farklı değerlere sahip olduğu görülmektedir.
PHP Isset ile Değişken Kontrolü
PHP’de isset fonksiyonu parametre olarak belirtilen değişkenin tanımlı olup olmadığının sonucunu true ya da false olarak döndüren fonksiyondur. Değişkenin tanımlı olması ve NULL olmaması durumunda fonksiyondan dönen sonuç true olacaktır.
PHP Isset Kontrol Örnekleri
<?php
$deneme = "değişken";
echo isset($deneme)
?>
$deneme isimli değişken isset fonksiyonuyla kontrol edildiğinde ekrana 1 (true) değeri yazdırılacaktır.
Örnek 2:
<?php
$deneme = null;
echo isset($deneme);
?>
Bu örnekte $deneme değişkenine null atandığı taktirde isset fonksiyonu ile $deneme değişkeninin tanımlanamayan bir değişken olduğu gösterilecektir. Bu örnekte çıktı 0 (false) olacaktır.
Isset Fonksiyonu ile Birden Fazla Değişken Kontrol Edilebilir Mi?
Birden fazla gönderimde fonksiyonun 1 (true) dönmesi için gönderilen tüm değişkenlerin tanımlı veya null olmaması gerekmektedir.
<?php
$deneme = 3;
$deneme2= 5;
echo isset($deneme,$deneme2);
?>
PHP Değişken Atama Konusunda Unutulmaması Gerekenler
- Değişkenler $ değeri ile tanımlanır.
- Değişken isimleri Türkçe karakter içeremez, sayıyla başlayamaz.
- Fonksiyonun dışında tanımlanan değişken fonksiyon içinde çağırmak için global yazılması gerekir.
- PHP’de değişkenler kodun içerisinde değiştirilebilir.
- Isset Fonksiyonu ile değişkene değer atanıp atanmadığı kontrol edilebilir.
Bu yazımızda genel olarak PHP’de değişkenin nasıl atandığı, değişken için veri türlerinin neler olduğu gibi konulara değindik. Bununla birlikte global ve local değişken kavramlarının neler olduklarını ve hangi durumlarda erişilip erişilemeyeceğini de örneklerle açıkladık.
PHP’de tanımlanan değerin koşullara göre değişebileceğini, statik değişkenin hafızada kendi alanını koruduğunu ve program çalıştıkça yeni değerlerini üzerine yazdığı konularına da açıklık getirdik.
Son olarak PHP’de yaygın olarak kullanılan isset fonksiyonuyla gönderilen parametredeki değişkenin programda olup olmadığına göre ya da varsa bile null olup olmadığına göre true ya da false sonucunun döndüğünü göstermiş olduk.
PHP’nin en temel konularından biri olan değişken tanımlama konusunu anladıysanız PHP’de döngüler konusunu da inceleyebilirsiniz.
